Różnice w akustyce poszczególnych pomieszczeń są nie mniejsze niż pomiędzy elementami każdego rodzaju w torze elektroakustycznym. Bardzo drogi zestaw audio o najwyższej jakości brzmienia, ustawiony w nieprzystosowanym do słuchania muzyki albo nieodpowiednim dla niego pomieszczeniu, zagra po prostu przeciętnie, czyli tak jak zestaw dużo tańszy. Dlatego też kluczowym czynnikiem jest odpowiedni dobór zespołów głośnikowych do danego pokoju czy salonu. Mogłoby się wydawać że mała kolumna nadaje się do małego pokoju, a duża – do dużego. Zgadza się? Niekoniecznie. Są to niestety często powielane stereotypy, mity a może i nawet uprzedzenia. W praktyce zagadnienie to wygląda nieco inaczej.
Spis treści
Kluczowa jest kubatura pomieszczenia
Mówiąc o doborze głośników do konkretnego pomieszczenia wszelkie rozważania ograniczają się najczęściej tylko do samej jego powierzchni. Tymczasem niebagatelną rolę odgrywa także trzeci wymiar, czyli wysokość. Mało kto zdaje sobie sprawę, że wysokość na jakiej znajduje się sufit, ma kluczowy wpływ na charakter brzmienia, zarówno od strony wnoszonych zniekształceń, jak i na poziom mocy niezbędnej do nagłośnienia takiego wnętrza.
Jak dobrać moc głośników do pomieszczenia?
Ogólna zasada nagłaśniania pomieszczeń mówi o poziomie 1,2 W/ m3 – dla sumy kanałów. W systemach z wydzielonym kanałem niskotonowym wartości wyglądają nieco inaczej: 4,5 W/ m3 – dla głośników subniskotonowych i 0,3 W/ m3 – do przetwarzania pozostałej części pasma akustycznego.
W myśl kolejnej reguły przyjmuje się, że dobre nagłośnienie nie powinno być wykorzystywane w zakresie powyżej 30% możliwości. Pozostała nadwyżka mocy pozostaje rezerwą (headroom), niezbędną do odwzorowania pełnego zakresu dynamiki i odtwarzania dźwięków o charakterze transjentowym.
W praktyce oznacza to, że dla pomieszczenia o wymiarach 3 x 4 x 3,2 m (szer. x dług. X wys.) – o kubaturze 38,4 m3, potrzebna jest łączna moc na poziomie 46 W, czyli 2 x 23 W dla systemu stereo i 11,52 W + 172,8 W dla zestawu z subwooferem. W większym pomieszczeniu 5 x 6 x 3,2 m (szer. x dług. X wys.) – o kubaturze 96 m3, potrzebne są odpowiednio moce: 115,2 W (2 x 57,6 W) albo 28,8 W + 432 W.
Gdy kolumny przestają grać po przeprowadzce
Rzadko kiedy przeprowadzka do innego lokal nie wiąże się ze zmianą warunków akustycznych. Jeśli nawet nowy pokój odsłuchowy ma podobną powierzchnię i kształt, to często jego wysokość jest już nieco inna. Bywa też tak, że kolumny przestają po prostu grać. Dlaczego?
Po pierwsze, zmienia się kubatura o zatem i zapotrzebowanie na moc. Po drugie, inna kubatura oznacza inną akustykę takiego wnętrza. Zmieniają się nie tylko fizyczne wymiary pomieszczenia, ale i także lokalizacja naszego miejsca odsłuchowego np. kanapy czy fotela. Trzeba też pamiętać o pewnym zjawisku akustycznym tzw. wczesnych odbiciach.
Dźwięk docierający do uszu słuchacza składa się nie tylko z fali generowanej bezpośrednio w stronę słuchacza przez membrany zespołu głośnikowego, ale również z dźwięków odbitych od ścian pomieszczenia.
Szczególnie szkodliwe są nie tylko pierwsze odbicia od ścian bocznych, a także ściany tylnej, ściany za kolumnami, podłogi... no i właśnie od sufitu. Odbicia od tego ostatniego docierają do uszu słuchacza trochę później niż np. od podłogi, ale i tak zwykle w czasie pierwszych kilku milisekund i co najważniejsze – z dużym natężeniem. Są więc bardzo szkodliwe, mają niebagatelny wpływ na jakość brzmienia.
Pamiętajmy, że im dalej siedzimy od kolumn, tym odbicia te są bardziej odczuwalne.
Dlatego też, zmiana pomieszczenia (inna kubatura) zostanie natychmiast wychwycona przez nasz słuch. Zmiana ta niekoniecznie musi przypaść nam do gustu.
„Dobra wiadomość”
Większa kubatura pomieszczenia ma także pewien dobroczynny wpływ na dźwięk. Z teorii wiemy bowiem, że wartość najmniejszych częstotliwości odtwarzanego sygnału zależy od długości największej przekątnej pokoju. Ponieważ wymiar ten odpowiada długości półfali sygnału najmniejszej częstotliwości, jaka może być podtrzymywana w danym pomieszczeniu. Natomiast sygnały o jeszcze mniejszych częstotliwościach nie mogą już być reprodukowane w danym pomieszczeniu odsłuchowym. Wartość tej (najdłuższej) przekątnej D można obliczyć można ze wzoru Pitagorasa:
D = Pierwiastek kwadratowy z sumy (L2 + W2 + S2)
Gdzie: L – długość pokoju, W – wysokość pokoju, S – szerokość pokoju.
W tabeli zawarte są minimalne wartości częstotliwości sygnału zależnie od długości przekątnej D.
|
Częstotliwość graniczna dolna, w Hz |
Najdłuższa przekątna pokoju, w m |
|
20 |
8,5 |
|
25 |
6,8 |
|
30 |
5,7 |
|
35 |
4,9 |
|
40 |
4,3 |
|
45 |
3,8 |
|
50 |
3,4 |
Co z tego wynika? Załóżmy, że porównujemy ze sobą dwa identyczne z pozoru pomieszczenia o wymiarach 3 x 4 metry, ale o różnych wysokościach 2,2 m i 3,2 m. W pierwszym przekątna D osiąga wartość 5,46 m, zaś w drugim 5,94 m. Oznacza to niewielką różnicę w zakresie niskich częstotliwości (o kilka herców), na korzyść wyższego pomieszczenia. Dla większych pomieszczeń typu np. 6 x 5 m i analogicznych jak wcześniej wysokościach, wartości przekątnej wynoszą odpowiednio 8,11 m i 8,44 m, co daje już mniej efektywny, ale pewien zysk w reprodukcji basu.
Kształt pomieszczenia
Współczesna wiedza z dziedziny akustyki podpowiada, że prostopadłościenny kształt pomieszczenia odsłuchowego nie jest optymalny pod kątem reprodukcji w nim dźwięku. Niestety jest on najczęściej spotykany i co więcej, jego geometrii niestety nie da się w praktyce łatwo zmodyfikować. Jeszcze gorszy jest pokój na planie kwadratu.
W każdym z tych przypadków, można jednak odpowiednio ustawić głośniki i „wspomóc” je specjalną aranżacją akustyczną. Natomiast zastosowanie skośnych albo załamanych powierzchni ścian sprzyja m.in. mniejszemu podbarwieniu niskich tonów. Również przejścia do innych pomieszczeń i wszelkie nieregularności kształtu, z wyjątkiem dużych wnęk, mogą dawać korzystne rezultaty.
Odpowiednie proporcje pomiędzy długością, szerokością a wysokością pokoju mają również zasadnicze znaczenie dla jakości niskich tonów. Przede wszystkim żadne z tych wymiarów nie powinny być takie same ani też nie powinny stanowić swoich wielokrotności. O ile to możliwe nie powinno się ustawiać sprzętu w pokoju o proporcjach takich jak np. 1 x 1 x 2, 1 x 2 x 2 czy 1 x 2 x 3.
Według obliczeń stosunek wysokość x szerokość x długość powinien wynosić 1 x 1,25 x 3,2 dla małych pokojów (do 12 m2), 1 x 1,6 x 2,5 dla pomieszczeń średniej wielkości (do 20 m2) lub 1 x 1,25 x 3,2 dla dużych pokojów (25 m2 i więcej).
Oczywiście w praktyce niemożliwa jest najczęściej przebudowa pokoju dla uzyskania optymalnych rozmiarów, lecz jeśli mamy do wyboru dwa różne pokoje jako potencjalne pomieszczenia odsłuchowe, to warto wziąć pod uwagę te wskazania. Wiele innych kombinacji wymiarów również można ocenić jako korzystne ze względów akustycznych. Unikanie pełnych wielokrotności jest tu niewątpliwie zasadą naczelną.
Gdy nasz pokój ma kształt litery „L” lub jakiejkolwiek innej formie nieregularnej, to podstawowym warunkiem prawidłowego odsłuchu jest symetria w ustawieniu zespołów głośnikowych, a więc takie ich rozmieszczenie, by otoczenia akustyczne było jednakowe dla lewej i prawej kolumny. Zapewnienie takich warunków zapobiega niekorzystnym efektom odbić dźwięku, różnych dla każdego z kanałów, co może zakłócić obraz stereofoniczny.
W tym przypadku należy zwrócić uwagę, jakimi drogami dochodzić będzie dźwięk z każdej kolumn do miejsca odsłuchu. Przede wszystkim na dźwięk bezpośredni. Następnie na inne możliwe drogi, z uwzględnieniem odbić od podłogi i ścian.
Akustyka wnętrza
Jakość dźwięku - charakter brzmienia głośników - zależy nie tylko od parametrów sprzętu, ale i od akustycznych cech pomieszczenia, w który ów sprzęt odtwarza nagrania. Dźwięki odbierane przez słuchacza są mieszaniną dźwięków docierających bezpośrednio z głośników oraz dźwięków odbitych od ścian, podłogi, sufitu oraz mebli. W przeciwieństwie do komory bezechowej, w większości pomieszczeń mieszkalnych dźwięki dochodzące do słuchacza są przede wszystkim dźwiękami odbitymi od dużych płaszczyzn o dużym współczynniku odbicia, co przekłada się na występowanie pogłosu – większego lub mniejszego.
Dlatego warto zwrócić uwagę na to co się znajduje w naszym pokoju. Trzeba pamiętać, że dźwięki pochłaniane są przez miękkie przedmioty czy wyposażenie pokoju takie jak np.: dywany, zasłony lub miękkie meble z tapicerką. Odpowiednie ich usytuowanie ma tutaj kluczowe znaczenie.
W wielu przypadkach właściwości akustyczne pokoju można regulować w dość znacznym zakresie przez zmianę pozycji mebli i tkanin tłumiących, a także przez zmianę powierzchni materiałów pochłaniających dźwięk.
Sprawdź także:
Dobór właściwych zespołów głośnikowych
Zagadnienie to sprowadza się do określenia:
-
wielkości pomieszczenia w którym mają one pracować,
-
głośności z jaką lubimy słuchać,
-
środków jakie możemy przeznaczyć na ten cel.
W mniejszych pomieszczeniach o powierzchni 15-20 m2 lepiej sprawdzą się stosunkowo niewielkie kolumny podstawkowe, ewentualnie mniejsze konstrukcje podłogowe.
W większych salonach – powyżej w/w granicy – można zastosować większe zestawy wolnostojące albo duże monitory z wooferami o sporej średnicy.
Niestety sprawa wyboru kolumn wcale nie jest prosta i wstępne określenie jaki typ głośnika do danego pomieszczenia może okazać się niewystarczające. Dlatego też potrzebne są próby z wykorzystaniem „potencjalnych kandydatów” do zastosowania.
Niemniej jednak warto pamiętać, że kolumny wolnostojące (podłogowe) charakteryzują się szerokim pasmem przenoszenia, mocnym basem i dużą dynamiką i mogą być ozdobą praktycznie każdego pomieszczenia. Natomiast kolumny podstawkowe są chętnie wybierane przez miłośników dobrego dźwięku ze względu na charakter brzmienia i łatwiejsze ustawienie. Charakteryzują się zazwyczaj sztywniejszymi obudowami, co przekłada się na mniejsze zniekształcenia i słabsze rezonanse.
Polecane zestawy głośnikowe
Producenci zespołów głośnikowych bardzo rzadko określają wielkości pomieszczenia, do których zaprojektowali ten czy inny model. Wynika to z faktu, że nie ma prostego przełożenia takich parametrów jak wielkość membran, skuteczność czy moc głośników na wielkość pomieszczenia odsłuchowego. Można jednak z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że większość dużych salonów wymaga zespołów podłogowych albo wydajnych kolumn podstawkowych, uzupełnionych adekwatną amplifikacją.
Spośród zespołów wyższej klasy godne polecenia są szczególnie następujące modele: ELAC FS407.2, Bowers & Wilkins 804 D4 oraz podstawkowe Bowers & Wilkins 805 D4. W bardziej przystępnych cenach dostępne są kolumny Bowers & Wilkins z serii 700 S3 i 600 S3 czy też głośniki ELAC Solano FS 287.2.
Do małych pomieszczeń i przy ograniczonym budżecie polecamy: Indiana Line Diva 3 lub Indiana Line Tesi 3.
Jak w większej kubaturze dodać więcej basu? Jaki kupić subwoofer?
Zdarza się, że zestaw, który produkował niski, fajny bas, w nowym, dużo większym pomieszczeniu zaczyna brzmieć chudo, bez podstawy. Dzieje się tak szczególnie w pokojach o otwartym układzie ścian, zawierających ścianki GK (gipsowo-kartonowe), na poddaszach. W takim wypadku sprawdźmy najpierw, czy są w pokoju miejsca, gdzie basu jest dużo. Jeśli tak, spróbujmy przearanżować ustawienie. Jeśli wszędzie jest „szczupło”, to znaczy, że kolumny są zwyczajnie za małe. Wówczas zostaje nam wymiana kolumn lub kupno subwoofera.
Decydując się na taki zakup należy również wziąć pod uwagę przede wszystkim wielkość pomieszczenia, w którym będzie on pracował. Pokoje o dużej kubaturze wymagają odpowiednio „dużych” mocy w subwooferach, tak aby były one w stanie wytworzyć właściwe ciśnienie akustyczne. W grę praktycznie wchodzą tylko modele o mocach od 500 watów wzwyż. Natomiast przy nieco mniejszych kubaturach, z powodzeniem wystarczą nam dobrej jakości modele o skromniejszej mocy – na przykład 100 watów, lub nawet nieco mniej. Szczególne warte polecenia są Bowers & Wilkins ASW610 oraz ELAC sub 2070.
Niebagatelne znaczenie mają również warunki pokoju, w którym ustawimy subwoofer. W przypadku niskich częstotliwości fala dźwiękowa jest bardzo długa i „lubi” odbijać się od ścian. Ustawienie subwoofera w rogu pomieszczenia zwiększa poziom reprodukcji basu. Z drugiej strony występuje też zjawisko „dead spots”, czyli miejsca, w których bas jest wyraźnie osłabiony. Warto więc wypróbować kilka lokalizacji subwoofera w naszym pokoju, aby wybrać takie, które zapewni optymalny poziom reprodukcji basu.
Należy przy tym pamiętać, że ludzkie ucho tak naprawdę nie wychwytuje kierunku, z którego dochodzi bas. Bez problemu wychwyci jednak różnicę w precyzji i natężeniu niskich częstotliwości.
Dlatego decydując się na zmianę miejsca ustawienia subwoofera, powinniśmy brać pod uwagę przede wszystkim jakość i siłę dźwięku, którą konkretne miejsce wzmocni lub osłabi.
Nie zawsze można uzyskać właściwe rezultaty posiłkując się wyłącznie zjawiskami fizycznymi pomieszczenia. Czasami osiągnięcie dynamicznego, wyrazistego i pełnego emocji basu wymaga również odpowiedniego doboru i skonfigurowania urządzenia. W przypadku kina domowego sprawa jest prosta. Kalibracji dokonuje amplituner AV, który bardzo często jest wyposażony w układ kalibracji oraz specjalny mikrofon pomiarowy, co pozwala na odpowiednie kształtowanie brzmienia także w odniesieniu do zakresu niskotonowego.
Natomiast w większości systemów stereo nie pozostaje nam nic innego, niż skorzystanie z bardziej zaawansowanych technologicznie modeli subwooferów, które same z siebie umożliwiają bardzo precyzyjną kalibrację, na przykład z poziomu aplikacji obsługującej urządzenie. Nie zapominajmy o amplitunerach, takich jak Yamaha R-N1000A, wyposażonych w systemy kalibracji YPAO. To z kolei przekłada się na efekt końcowy, czyli znacznie bardziej precyzyjny, i lepiej kontrolowany bas, który idealnie współgra z pozostałymi zakresami tonalnymi.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że dodanie subwoofera do zestawu stereo wymaga od nas nieco więcej zaangażowania. Ustawienie rozpoczynamy od fazy – przełączając właściwy przełącznik na obudowie subwoofera, Następnie regulujemy głośność względem kolumn i sprawdzamy, jak ustawiony przez nas bas zachowuje się przy zróżnicowanym materiale muzycznym. Właściwe ustawienie subwoofera może nieść ze sobą wiele wyzwań – szczególnie, jeśli podejmujemy się tego zadania po raz pierwszy – dlatego warto wesprzeć się radą eksperta, takiego jak doradca z sieci salonów Top Hi-Fi & Video Design.
Liczba subwooferów
Jeżeli mamy do nagłośnienia bardzo duże pomieszczenie (np. obszerny salon, patio itd.), można zastosować dwa subwoofery, w celu zwiększenia ilości odtwarzanego basu. Jest to niewątpliwie korzystne również ze względu na jakość niskich tonów. Rozlokowanie kilku głośników niskotonowych w salonie, pozwala również na równomierne rozłożenie dźwięku. Niestety nie zawsze ilość oznacza jakość. Trzeba bowiem zainwestować w dwa bardzo dobre subwoofery i wtedy dopiero takie rozwiązanie to ma sens. Ponadto wymagane jest aby obydwie jednostki były identyczne. Uniknie się w ten sposób różnic w barwie dźwięku.
Pytania i odpowiedzi (FAQ)
Jakie kolumny do salonu 50m2?
Do nagłośnienia pokaźnych salonów nadadzą się duże kolumny podłogowe lub potężne monitory wyposażone w woofer o znacznej średnicy. Warto rozważyć modele wielodrożne, które oferują lepszą separację i reprodukcję dźwięku w większych przestrzeniach. Wiele zależy też od mocy wzmacniacza i parametrów technicznych kolumn, takich jak efektywność czy właśnie średnica membran poszczególnych przetworników.
Jakie głośniki do pokoju 40m2?
W pomieszczeniach do 40m2, podobnie jak w przypadku większych przestrzeni, dobrym wyborem będą duże kolumny wolnostojące lub modele podstawkowe o wysokiej efektywności i wyposażone w przetworniki o dużej średnicy. Głośniki podłogowe zajmują więcej miejsca i lepiej sprawdzą się w dużych, otwartych przestrzeniach. Warto pamiętać, że do nagłośnienia dużego pomieszczenia trzeba mieć przynajmniej jedną z dwóch rzeczy: kolumny głośnikowe o dużej skuteczności lub mocny wzmacniacz.
Jakie głośniki do pokoju 30m2?
W pomieszczeniach od 20 do 30m2, przy korzystnych warunkach akustycznych, dobrze odnajdą się zarówno kolumny podłogowe, jak i podstawkowe. Większość modeli podłogowych, w których przetworniki nisko- i średniotonowe zazwyczaj mają spore rozmiary, powinna poradzić sobie z nagłośnieniem takiej powierzchni. Z kolei głośniki podstawkowe mogą, choć nie muszą, wymagać wsparcia dodatkowego subwoofera z racji bardziej rozproszonych fal tonów niskich.
Jakie głośniki do pokoju 20m2?
Do małych i średnich pomieszczeń najczęściej wybierane są kolumny podstawkowe. Większość takich modeli jest projektowana właśnie do takich potrzeb. W pomieszczeniach o powierzchni 15-20m2 mogą sprawdzić się także niewielkie głośniki podłogowe – jeżeli dysponuje się przestrzenią na ich rozstawienie i zapewnienie odpowiedniej odległości między nimi.
Jakie głośniki do pokoju 10m2?
W małych pomieszczeniach, w których nie mamy zbytnio miejsca na ustawienie kolumn i odległość pomiędzy poszczególnymi głośnikami jest niewielka, najlepiej postawić na kompaktowe kolumny głośnikowe. To uniwersalne konstrukcje, z pomocą których można stworzyć nowoczesne nagłośnienie w nawet bardzo ograniczonej przestrzeni – z powodzeniem mogą stać na szafkach, regałach czy półkach. Natomiast kolumny podłogowe w zbyt małych pomieszczeniach nie będą w stanie w pełni rozwinąć swojego potencjału.
Podsumowanie
Oferta głośników i subwooferów jest bardzo szeroka. Poszczególne urządzenia różnią się ceną, jakością i klasą reprodukcji dźwięku. W Internecie można znaleźć wiele informacji na ten temat. Należy jednak pamiętać, że żaden ranking czy wpisy na forach dyskusyjnych nie uwzględnią naszych indywidualnych preferencji.
Dlatego też jeżeli masz pytania dotyczące subwooferów i zestawów głośnikowych, a także chcesz dowiedzieć się więcej na ich temat, to zapraszamy do odwiedzenia jednego z salonów Top Hi-Fi & Video Design. Muzyka to nasza wielka pasja, więc chętnie się nią dzielimy, prezentując dostępne rozwiązania i możliwości brzmieniowe poszczególnych urządzeń. W naszej ofercie posiadamy szeroką zestawów głośnikowych, wzmacniaczy i amplitunerów, zróżnicowaną pod względem brzmieniowym, jak też konstrukcyjnym i funkcjonalnym, więc z łatwością znajdziemy optymalne dla ciebie rozwiązanie. Powiedz nam, czego oczekujesz, a przygotujemy dla ciebie indywidualną prezentację, podczas której zapoznasz się ze wszystkimi możliwościami, jakie oferuje rozważany sprzęt. Nie czekaj, odwiedź nas i skorzystaj z komfortowych warunków oceny i zakupu sprzętu.
Komentarze